गौरीगंज ९, कात्तिक / आज छठ पर्वको मुख्य दिन, सूर्यको आरधना, उपासना र पूजा गरी उल्लासपूर्वक मनाइँदैछ । काठमाडौं उपत्यकासहित मिथिलाञ्चल क्षेत्रमा छठ पर्वको विशेष रौनक छ । छठको अवसरमा सरकारले आज सार्वजनिक विदा पनि दिएको छ ।
छठ पर्व कात्तिक शुक्ल चतुर्थीदेखि सप्तमीसम्म मनाइन्छ । छठका व्रतालुले कात्तिक शुक्ल चतुर्थीदेखि नै चोखो खानपान गरी शुद्ध भएर बस्ने गर्छन् । छठको मुख्य दिन आज साँझ अस्ताउँदो सूर्यलाई पूजाआरधना गरी अर्घ दिइँदैछ । भोलि उदाउँदो सूर्यलाई अर्घ दिएपछि छठ सम्पन्न हुन्छ ।
झापाको गौरीगंज स्थित गौरीया खोला र गौरादह स्थित किस्ने खोलामा भव्यताकासाथ छठ पुजा मनाउने तयारी गरिएको छ । विशेष गरी तराई क्षेत्रमा मनाइने छठ पुजामा गौरीगंज क्षेत्रका भक्तजनहरुले आज साझ अस्ताउदो सूर्यलाई र भोली विहान उदाउदो सूर्यलाई अर्ग दिई पूजा समापन गर्नेछन् । गौरीगंजको खजुरगाछी छठ पुजा समितिले सूर्य भगवानको मूर्ति राखेर पूजाआजा गर्ने तयारी गरेको छ । गौरीया खोलामा भक्तजनहरुले पूजाआजा गर्न आज विहान देखि खोला सरसफाई गरी पूजा गर्ने घाट वेहुली झै सिंगारेका छन् । खोलाको पूर्वपट्टी गौरीगंजले र पश्चिमपट्टि खजुरगाछीले करिब १ किलोमिटर क्षेत्रमा पूजा गने मण्डप बनाइएको खजुरगाछस् छठ पूजा समितिका अध्यक्ष राजेश साहले बताए । गौरीगंज समितिले आज सा“झ भजन किर्तन सहित सांगितिक कार्यक्रम गर्ने तयारी गरेको छ । त्यसैगरी खजुरगाछीको युवाहरुले भक्तजनहरुलाई राती जाग्राम बस्न सहज बनाउने उद्येश्यले भजन किर्तन सहित सांगितिक कार्यक्रम गर्ने तयारी रहेको छ । त्यसैगरी गौरादह नगरपालिका स्थित गुवालडुब्बम बजार व्यवस्थापन उपसमितिले किस्ने खोलामा छठ पूजा मनाउन खोला सरसफाई गरी आवतजावतमा सहज बनाएको छ ।
किस्ने खोलाको करिब ५सय मिटर क्षेत्रमा पूजा गर्न मण्डप बनाइएको छ । भक्तजनहरुलाई पूजाआजा गर्न सहज बनाउन सम्पूर्ण तयारी पुरा गरेको समितिका संयोजक गुणराज बस्नेतले जानकारी गराए ।
ऐतिहासिक पौराणिक ग्रन्थ महाभारतमा उल्लेख भएअनुसार द्रौपदीसहित पाँच पाण्डव अज्ञातवासमा रहँदा उक्त गुप्तवास सफल होस् भनी सूर्यदेवलाई आरधना गरिएको थियो । उक्त समयमा पाण्डव विराट राजाको दरबारमा बास बसेको उल्लेख छ । लोक कथनबमोजिम सोही समयदेखि छठ मनाउने परम्पराको थालनी भएको हो ।
सूर्य पुराणअनुसार सर्वप्रथम अत्रिमुनिकी पत्नी अनुसूयाले छठ व्रत गरेकी थिइन् । फलस्वरूप उनले अटल सौभाग्य र पतिप्रेम प्राप्त गरिन् । त्यही बेलादेखि ‘छठ पर्व’ मनाउने परम्पराको सुरुआत भएको विश्वास गरिन्छ ।
संसारका सम्पूर्ण भौतिक विकास सूर्यमाथि नै आधारित छन् । तिनको शक्तिबिना रुख, बिरुवा, वनस्पति, प्राणी, जीवजन्तु कसैको पनि अस्तित्व रहन सक्दैन । सूर्य किरणको चिकित्सामाथि कैयौं चिकित्सकले ग्रन्थ लेखेको पाइन्छ । सूर्यको किरणबाट कैयौँ असाध्य तथा अक्षय रोगको आश्चर्यजनक उपचारसमेत खोजिएको छ ।
साम्ब पुराणमा आफ्नै पिता श्रीकृष्ण तथा महर्षी दुर्वासाको सरापद्वारा कुष्ठरोगबाट पीडित साम्व सूर्यको आरधनाको फलस्वरूप रोगमुक्त हुन गएको भन्ने चर्चा छ । छठ पर्वमा व्रत गरे दुःख र दरिद्रताबाट मुक्ति पाइन्छ भन्ने जनविश्वास छ । यसमा झुप्पा–झुप्पा फल चढाउँदा सूर्य देवता प्रसन्न भई व्रतालुका कुटुम्बसहित सबै सन्तानको भलो हुन्छ भन्ने मान्यता पाइन्छ ।
यस पर्वमा जो व्रत बस्न सक्दैन उसले अर्कोबाट व्रत गराउने गर्छन् । आर्थिक अभाव भएका मानिस भिक्षा मागेरै भए पनि यो पर्व मनाउने गर्छन् ।
यस्तो छ छठ पर्वको ब्रतविधि
कात्तिक शुक्ल चतुर्थीका दिन स्नान गरी एक छाक खाएर बस्ने गरिन्छ । दोस्रो दिन कार्तिक शुक्ल पञ्चमीमा सख्खर हालेर बनाइएको खीर (खरना) षष्ठी मातालाई चढाई अलिकति व्रतालुले प्रसादस्वरुप खाने र नुन नखाई एक छाक फलाहार गरिन्छ ।
यो पर्वको मुख्य दिन कात्तिक शुक्ल षष्ठीका दिन कठोर निराहार व्रत गरी बेलुकी अस्ताउँदो सूर्यलाई पूजा आरधना गरी अर्घ दिने विधिविधान छ ।
षष्ठीका दिन रातभर जागा बसी कात्तिक शुक्ल सप्तमीका दिन बिहान उदाउँदो सूर्यलाई पूजाआरधना गरी विधिपूर्वक अघ्र्य दिएपछि यो पर्व समापन हुन्छ ।
कात्तिक शुक्लपक्षमा विधिपूर्वक सूर्यको पूजाआरधना गरी अर्घ दिएमा चर्म रोग लाग्दैन भन्ने धार्मिक विश्वाससमेत छ ।
वि.सं. २०४६ अघि तराईको सीमित क्षेत्रमा मनाइने छठले अहिले राष्ट्रियस्वरुप ग्रहण गरेको छ । वि.सं. २०४६ देखि नै सरकारले यो पर्वका अवसरमा राज्यभर सार्वजनिक बिदा दिने गरेको छ ।
छठ पर्वका लागि राजधानीको गुह्येश्वरी, गहनापोखरी, कमलपोखरीलगायत वाग्मती, बल्खु, नख्खु र विष्णुमतीलगायत नदी किनारमा सजावट गरिएको छ ।
